เช็กสัญญาณอาการไอของลูก เมื่อไหร่ต้องใช้ “ยาพ่น” ?

28 มิ.ย. 24

ยาพ่น

พาลูกไปพ่นยาทีไร แรก ๆ คนเป็นพ่อแม่คงใจจะขาด เวลาเห็นลูกร้อง แต่การใช้ “ยาพ่น” เป็นวิธีการช่วยลูกได้อย่างรวดเร็ว และได้ผล เมื่อไหร่ที่เราต้องใช้ยาพ่นกับเด็ก แล้วจะพ่นยาเองที่บ้านได้ไหม ?

รู้จัก “การพ่นยา”

การบำบัดรักษาด้วยฝอยละออง (Aerosol therapy) ที่เรียกกันว่า ยาพ่น หรือ การพ่นยา คือ การใช้ออกซิเจนพ่นน้ำยาให้แตกตัวเป็นละอองเล็ก ๆ เหมือนควันเพื่อให้สามารถสูดดมเข้าไปในทางเดินหายใจได้ง่าย เป็นการให้ยาเข้าไปรักษาโรคระบบหายใจโดยตรง ซึ่งจะได้ผลรวดเร็วกว่า และมีผลข้างเคียงต่อระบบอื่นของร่างกายน้อยกว่า การให้ยารับประทาน หรือ ยาฉีด

เช็กสัญญาณอาการลูก เมื่อไหร่ต้องพ่นยา ?

เด็กหายใจเร็ว มีเสียงวี๊ดในทรวงอก
มีอาการไอมาก
เสมหะเหนียวข้น ไม่สามารถไอเอาเสมหะออกมาได้เอง
ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นหลอดลมตีบ จากหลอดลมอักเสบ ปวดบวม
ส่วนในกรณีที่ต้องใช้ยาพ่นแบบควบคุมแพทย์จะเป็นผู้ตัดสินใจ และวางแผนการรักษาให้ เช่น กรณีที่ไอเรื้อรังต้องใช้ยาขยายหลอดลมบ่อย ๆ มีอาการเหนื่อยหอบ ชอบไอตอนกลางคืน ไอหลังออกกำลังกาย

ทำไมถึงควรใช้ ยาพ่น

ทำให้อาการไอ หรือ แน่นหน้าอกของเด็ก ดีขึ้นอย่างรวดเร็ว
ยาพ่นจะช่วยขยายหลอดลม ช่วยให้ผู้ป่วยหายใจสะดวกขึ้น
ช่วยให้เสมหะหรือน้ำมูกอ่อนตัวลงง่ายต่อการขับออกมาโดยการ ไอ จาม หรือสั่งออกมา
ออกฤทธิ์ได้เร็ว มีผลข้างเคียงจากการใช้ยาน้อยกว่าวิธีรับประทาน หรือยาฉีด

วิธีการใช้ “ยาพ่น” มีหลายวิธี

1. MDI พ่นผ่าน spacer

ยาพ่น

เป็นวิธีที่เราคุ้นเคย คือ การใช้กระบอกพ่นยา (Spacer) คือ อุปกรณ์ที่เป็นท่อกลวง ใช้ต่อกับหลอดยาพ่นก่อนพ่นยาให้กับผู้ป่วย กระบอกพ่นยามีหลายรูปแบบ อาจเป็นท่อต่อธรรมดาเพื่อเพิ่มระยะห่างระหว่างกระบอกยาพ่นกับปากเท่านั้น แต่ส่วนใหญ่ที่ใช้ในปัจจุบันนี้มักจะมีวาล์ว เพื่อป้องกันไม่ให้ยากระจายออก และเปิดให้ลมหายใจออกของผู้ป่วยไม่เข้ามาปนกับยาอีก ผู้ป่วยจึงได้ยาเฉพาะเวลาสูดหายใจเข้าเท่านั้น

วิธีการการพ่นคอโดยใช้ MDI

– ถือหลอดพ่นยาในแนวตั้ง เขย่ากระบอกยา 4-5 ครั้ง ก่อนใช้งาน หายใจออกทางปากให้สุดเต็มที่

– ถือกระบอกยาให้ห่างจากปากประมาณ 2 นิ้วมือ กดกระบอกยา 1 ครั้ง พร้อมกับหายใจเข้าช้าๆ และลึก ๆ

– ปิดปากและกลั้นลมหายใจประมาณ 10 วินาที เมื่อครบเวลาแล้วให้หายใจออกช้า ๆ ทางปากหรือทางจมูก หากต้องการใช้ยาซ้ำ ควรใช้หลังจากสูดยาครั้งแรกไปแล้วประมาณ 1-2 นาที

2. Turbuhaler ชนิดสูด

ยาพ่น

เป็นเครื่องสูดพ่นยาใช้หลายครั้ง ผงยาทั้งหมดจะบรรจุรวมกันอยู่ภายในส่วนที่ใช้กักเก็บผงยา (reservoir)

วิธีการใช้เครื่อง Turbuhaler

– แบ่งยาให้ได้ขนาดการใช้ โดยบิดฐานหลอดยาในทิศทวนเข็มนาฬิกาจนสุด แล้วบิดกลับในทิศตามเข็มนาฬิกา

– อมปากกระบอกยา ให้ปากกระบอกอยู่ระหว่างฟันบน และฟันล่าง

– หายใจเข้าทางปากให้แรงและลึก นำกระบอกยาออกแล้วหายใจออกอย่างช้า ๆ

– เมื่อใช้งานเสร็จแล้ว ควรทำความสะอาด และปิดฝาครอบให้แน่น

3. Nebulizer

ยาพ่น

พ่นโดยผสมกับ Normal Saline ให้ได้ปริมาณอย่างน้อย 4 ml. เพื่อเป็นยาละอองฝอย เครื่องพ่นละอองยาไฟฟ้า Nebulizer ปัจจุบันสามารถใช้เองได้เองที่บ้าน Nebulizer หรือเครื่องพ่นละอองยาไฟฟ้า เป็นอุปกรณ์ที่ใช้สำหรับรักษาโรคในระบบทางเดินหายใจอย่างโรคหอบหืด หรือโรคอื่น ๆ ปัจจุบัน มีขนาดเล็ก ราคาไม่แพง สามารถซื้อติดบ้านไว้ใช้ได้สะดวกมากขึ้น โดยเครื่องพ่นยาชนิดนี้จะใช้ได้กับคนทุกเพศทุกวัย แต่แพทย์มักแนะนำให้ใช้กับทารก เด็กเล็ก รวมถึงผู้ป่วยที่จำเป็นต้องได้รับยาพ่นในปริมาณมากด้วย

วิธีการใช้ Nebulizer

เครื่องพ่นยา Nebulizer ประกอบด้วยอุปกรณ์หลัก คือ ตัวเครื่องพ่นยา กระเปาะยา หน้ากาก หรือท่อหายใจ และท่ออากาศ นอกจากนี้ ยังมีตัวยาที่ทางแพทย์และผู้เชี่ยวชาญแนะนำให้ใช้

– ล้างมือให้สะอาด ด้วยสบู่ แล้วใช้กระดาษเช็ดมือให้แห้ง

– เทยาใส่ ถ้วย nebulizer ในปริมาณที่แพทย์แนะนำสำหรับการพ่นยา 1 ครั้ง จากนั้นปิดฝาให้แน่นเพื่อป้องกันไม่ให้ยาหก อย่าลืมเสียบปลั๊กก่อนใช้งาน

– ประกอบท่อพ่นยาหรือหน้ากากพ่นยาเข้ากับถ้วย nebulizer ต่อสาย ด้านหนึ่งเข้ากับถ้วย nebulizer จากนั้นให้คุณต่อปลายอีกด้านกับตัวเครื่อง

– เปิดเครื่อง อมท่อพ่นยาเข้าไปให้อยู่เหนือลิ้นจากนั้นปิดปากให้สนิท สูดยาเข้าไปช้า ๆ ลึก ๆ ถ้าเป็นเด็กหรือคนป่วยหนัก ใช้หน้ากากจะเหมาะกว่า

– สูดยาเข้าไปเรื่อยๆ นั่งหลังตรงและหายใจเอายาเข้าไปเรื่อย ๆ จนหมดละออง ปกติจะใช้เวลาประมาณ 10 – 15 นาที พอยาหมดแล้วละอองก็จะหยุดพ่น ดูให้แน่ว่าถ้วย nebulizer ว่างเปล่าแล้ว ระหว่างนั้นให้ดูทีวีหรือฟังเพลงฆ่าเวลาไปพลางๆ

– ปิดเครื่อง nebulizer แล้วทำความสะอาด อย่าลืมถอดปลั๊กแล้วถอดสายต่อและแยกถ้วยยากับท่อพ่นหรือหน้ากาด ล้างถ้วยยากับท่อพ่นด้วยน้ำสบู่อุ่น ๆ จากนั้นล้างน้ำให้สะอาด เอาอุปกรณ์ไปผึ่งลมให้แห้งบนผ้าขนหนู เป็นขั้นตอนที่ต้องทำทุกครั้งหลังพ่นยาเสร็จไม่ต้องล้างสายต่อ เพราะถ้าสายเปียกต้องเปลี่ยนใหม่

ขณะพ่นยาทำไมจึงมีควันสีขาว

การพ่นยา คือ การใช้ออกซิเจนพ่นน้ำยาให้แตกตัวเป็นละอองเล็ก ๆ เหมือนควันเพื่อให้สามารถสูดดมเข้าไปในทางเดินหายใจได้ง่าย และทำให้ยาเกิดประสิทธิภาพสูงสุด ควันสีขาวจากการพ่นยาไม่ทำให้เกิดอันตราย

ข้อควรระวังการใช้เครื่องพ่นยา

– ควรปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด เพื่อความปลอดภัยในการใช้งาน

– ถ้าใช้แล้วเกิดอาการไม่พึงประสงค์จากยาขึ้นมา เช่น หายใจหอบกว่าเดิม หายใจลำบากตอนกำลังสูดยา หรือปากบวม ให้หยุดรักษาด้วย nebulizer แล้วปรึกษาคุณหมอ

– หากใช้เครื่องพ่นละอองยากับเด็กเล็ก ควรใช้หน้ากากที่สวมพอดีกับใบหน้า เนื่องจากการเคลื่อนของหน้ากากเพียงแค่ 1 ซม.อาจทำให้ขนาดยาที่ได้ลดลงถึง 50%

“Expert ดีดี” โควิด-19 ไอ หวัด ปวดท้อง ภูมิแพ้ อย่าปล่อยให้เรื้อรัง ปรึกษาฟรี คลิกเลย!