เคลียร์ให้ชัด! ไอหลังตื่นนอน ไอตอนเช้า มีสาเหตุ และวิธีรักษาอย่างไร?

1 ก.ค. 24

ไอหลังตื่นนอน

เป็นไหม ตื่นเช้ามาไม่ทันจะได้ทำไรเลย ก็มีอาการไอสะแล้ว!? อาการ “ไอหลังตื่นนอน” ที่แสนน่ารำคาญแบบนี้เกิดจากอะไร เสี่ยงเป็นโรคอะไรหรือเปล่า? ทำไมคนอื่น ๆ ไม่เห็นเป็นแบบเรา แล้วมีวิธีรักษาอย่างไรบ้าง? บทความนี้จะพาไปไขทุกข้อสงสัย เคลียร์กันให้ชัดไปเลย! มาติดตามกัน…

ทำไมเราถึงไอในตอนเช้า หรือหลังตื่นนอน?

ในขณะที่คุณหลับ เสมหะ (phlegm) และสารระคายเคืองอื่น ๆ สามารถรวมตัวกันในปอดและลำคอ เมื่อคุณตื่นขึ้นมาในตอนเช้า ก็อาจทำให้เกิดอาการไอ ทั้งนี้อาการไอไม่ว่าจะเกิดขึ้นในช่วงเวลาใดของวัน ถือเป็นกลไกการตอบสนองของร่างกายต่อสิ่งผิดปกติในระบบทางเดินหายใจ และยังช่วยกำจัดเชื้อโรค เสมหะ หรือสิ่งแปลกปลอมในทางเดินหายใจอีกด้วย

ไอหลังตื่นนอน เกิดจากสาเหตุใด?

อาการไอหลังตื่นนอนนั้น เกิดได้จากหลายสาเหตุเลยทีเดียว แต่ก็อย่าเพิ่งตกใจไป หากคุณมีอาการไอแค่บางครั้งบางคราวหลังตื่นนอน ก็ถือเป็นเรื่องปกติของร่างกาย แต่ถ้าหากไอเป็นประจำทุกเช้า อาจต้องระวัง ควรไปพบแพทย์ เพื่อรับการวินิจฉัย ตรวจร่างกาย ว่าเกิดจากโรคอะไรหรือไม่… ส่วนวิธีรักษาอาการไอตอนเช้าที่ดีที่สุด คือ หาสาเหตุของอาการไอให้ได้ แล้วรักษาที่เหตุนั้น

1. เสมหะเหนียวคอ กับภูมิแพ้ (Post-nasal drip and nose allergy)

เป็นปัญหาที่พบบ่อยมากในคนที่เป็น โรคจมูกอักเสบภูมิแพ้ (Allergic rhinitis) หรือ ภูมิแพ้จมูก เกิดจากเยื่อจมูกบวมมาก จนปิดรูจมูก และมักจะมีเมือกมีน้ำมูกที่เหนียวมากคั่งค้างอยู่ที่ด้านหลังคอ ไหลไม่ออกและระเหยไม่ได้ พอตื่นเช้ามาจึงทำให้เกิดอาการไอ อาการอื่น ๆ ที่พบร่วมกัน คือ เจ็บคอ รู้สึกมีก้อนในลำคอ เป็นต้น

วิธีดูแลรักษาภูมิแพ้จมูก

หลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้ในห้องนอน
ดื่มน้ำมาก ๆ เพื่อละลายเสมหะหลังตื่นนอน
กินยาแก้แพ้ เช่น ยาลอราทาดีน กลุ่มไม่ทำให้ง่วง เมื่อมีอาการไอจากภูมิแพ้ น้ำมูกไหล เป็นต้น
หมั่นล้างจมูกด้วยน้ำเกลือเป็นประจำ

2. ไซนัสอักเสบ (Sinusitis)

ไซนัสอักเสบ เกิดจากติดเชื้อและอักเสบในจมูก จนเนื้อเยื่อในโพรงไซนัสบวม และร่างกายจะผลิตสารคัดหลั่งเมือกเหลวขึ้นมามาก จนเกิดการอุดตันกลายเป็นหนองอักเสบ หรือน้ำมูกเขียวข้น รู้สึกน้ำมูกไหลลงคอ คัดแน่นจมูก ไอเรื้อรังเเป็นประจำทุกเช้าหลังตื่นนอน อาการแบบนี้ควรพบแพทย์

วิธีดูแลรักษาไซนัสอักเสบ

หากเพิ่งเคยเป็นไซนัส หรือสงสัยว่าเป็น ควรพบแพทย์ก่อนหลังจากนั้นค่อยกินยาตามแพทย์สั่ง
หากเคยพบแพทย์ และพอทราบวิธีดูแลไซนัสอักเสบแล้ว ก็ให้ดูแลสุขภาพ และโพรงจมูกตามแพทย์สั่ง
ล้างจมูกด้วยน้ำเกลือเป็นประจำ

3. โรคหอบหืด (asthma)

โรคหอบหืดนั้นเกิดจากหลายสาเหตุ แต่ที่พบบ่อยก็คือการแพ้ เช่น แพ้ฝุ่น แพ้ขนสัตว์ แพ้อากาศ แพ้อาหารบางชนิด เป็นต้น ฉะนั้นอาการไอที่เกิดขึ้นในตอนเช้า โดยเฉพาะตอนกลางคืนและช่วงเช้ามืด ก็จะไม่ต่างกับข้อที่ 1 เพราะเกิดจากอาการแพ้เช่นเดียวกัน

วิธีดูแลรักษาโรคหอบหืด

ควรเข้าปรึกษาแพทย์เพื่อรับการรักษาอย่างถูกต้อง
ยารักษาจะเป็นยาที่ออกฤทธิ์ขยายหลอดลม ควรใช้ตามแพทย์สั่ง
หลีกเลี่ยงสิ่งที่แพ้
ไม่นอนให้ห้องที่เย็นจนเกินไป ไม่เปิดเครื่องปรับอากาศเย็นไป
ไม่เปิดพัดลมจ่อใกล้ตัว
หมั่นออกกำลังกาย เสริมสร้างภูมิคุ้มกันให้แข็งแรง หืดจะดีขึ้นได้

4. โรคกรดไหลย้อน (Gastroesophageal reflux disease – GERD)

อาการไอเรื้อรัง จากผู้ป่วยโรคกรดไหลย้อนเป็นเรื่องที่พบได้บ่อยมาก และยังทำให้เกิดภาวะหลอดลมอักเสบเรื้อรัง บางคนมีอาการตอนกลางคืนหากกินก่อนเข้านอนไม่นาน ซึ่งอาจทำให้เสียงแหบ เจ็บคอ แสบคอ แสบปาก แสบลิ้นเรื้อรัง โดยเฉพาะในตอนเช้า

วิธีดูแลรักษาโรคกรดไหลย้อน

กินยาลดกรดไหลย้อน เมื่อมีอาการ
ไม่กินแล้วเข้านอนทันที เสี่ยงเป็นกรดไหลย้อนสูง
กินอาหารให้ตรงเวลา เลี่ยงอาหารที่ทำให้เกิดกรดไหลย้อน

ไอหลังตื่นนอน

5. โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง (Chronic Obstructive Pulmonary Disease: COPD)

โรคนี้คนทั่วไปมักรู้จักในชื่อ “โรคถุงลมโป่งพอง” มักเกิดในผู้ป่วยอายุ 40 ปีขึ้นไป และผู้ป่วยโรคหืดที่มีพฤติกรรมสูบบุหรี่ โรคนี้ทำให้มีอาการไอเรื้อรัง ไอมีเสมหะ (chronic productive cough) โดยเฉพาะในช่วงเวลาเช้าหลังตื่นนอน เนื่องจากมีการสะสมของเสมหะช่วงที่นอนตอนกลางคืน และเป็นหนึ่งในสาเหตุสำคัญ ที่ทำให้ผู้ป่วยมีอาการหอบเหนื่อย

วิธีดูแลรักษาโรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง

ต้องเข้าพบแพทย์เพื่อรับการรักษาด้วยยาขยายหลอดลม และยาอื่น ๆ
ไม่สูบบุหรี่ และหลีกเลี่ยงควันบุหรี่ รวมถึงหลีกเลี่ยงการสูดดมสารเคมีทุกชนิด
หลีกเลี่ยงสภาพมลภาวะเป็นพิษ เช่น PM2.5

6. วันโรค (Mycobacterium Tuberculosis -TB)

อ่านแล้วอาจตกใจว่า ไอตอนเช้าทำให้เป็นวัณโรคได้ด้วยหรือ? จริง ๆ แล้วก็สามารถเป็นไปได้เช่นกัน โดยเฉพาะอาการในระยะแรกจะมีอาการไอแห้ง ๆ ต่อมาจะไอมีเสมหะ และไอมากยิ่งขึ้นเวลาเข้านอน หรือหลังตื่นนอน ทั้งนี้ก็อย่าเพิ่งตกใจไป ลองสำรวจอาการเหล่านี้ดูด้วยว่า มีร่วมกับอาการไอไหม เช่น อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร มีไข้ต่ำ ๆ มีเหงื่อออกตอนกลางคืน เป็นต้น ถ้ามีแนะนำให้เข้าพบแพทย์

วิธีดูแลรักษาวัณโรค

หลีกเลี่ยงการใช้ของหรืออาศัยอยู่ใกล้กับผู้ป่วยวัณโรค
หมั่นออกกำลังกายให้ภูมิคุ้มกันแข็งแรง
ควรพบแพทย์ เพื่อรับการรักษาอย่างถูกต้อง ไม่ซื้อยากินเอง
หลีกเลี่ยงพฤติกรรมที่เสี่ยงต่อการได้รับเชื้อเอชไอวี เพราะเป็นปัจจัยสำคัญของการเกิดวัณโรค

7. โรคโควิด-19 (Covid-19)

แน่นอนว่าในยุคที่โควิดยังคงระบาด ก็ต้องระวังไว้ด้วยว่า เรามีไข้ ไอมาก อ่อนเพลีย หรือเปล่า และควรตรวจ ATK ด้วย หากใครเคยเป็นโควิดมาก่อน ก็ย่อมเคยเจอกับอาการ ไอหลังตื่นนอน เป็นประจำ ถึงแม้ว่าจะหายจากโควิดแล้ว ก็อาจต้องเจอกับอาการ ไอลองโควิด ต่อเนื่องไปอีกสักระยะ อาการไอจึงจะค่อย ๆ ดีขึ้น จนหายไป ทั้งนี้อาการไอโควิดอาจเกิดขึ้นมากในช่วงกลางคืนจนนอนไม่ค่อยจะหลับได้เช่นกัน

วิธีดูแลรักษาโรคโควิด

รักษาตามอาการ เช่น เป็นหวัดมีไข้ก็ให้ยาลดไข้ ไอมีเสมหะก็กินยาละลายเสมหะ เป็นต้น
ไม่ควรไปยังสถานที่เสี่ยง และสวมใส่หน้ากากอนามัยเสมอ เมื่อต้องเดินทางไปข้างนอก
หมั่นล้างมือให้สะอาด ไม่ใช้มือขยี้ตา หรือแคะจมูกถ้ายังไม่ได้ล้างมือ

สาเหตุของอาการไอตอนเช้าในทารก

ทารกอาจมีอาการไอตอนเช้าเนื่องจากสาเหตุหลายประการ เหตุผลเหล่านี้อาจเหมือนกับในกรณีของผู้ใหญ่และเด็กโต สาเหตุที่เป็นไปได้ ได้แก่ โรคไข้หวัด โรคภูมิแพ้ การติดเชื้อทางเดินหายใจ การติดเชื้อไซนัส และปอดบวม เป็นต้น ทั้งนี้ถ้าพบเด็กไอเป็นประจำทุกเช้า ติดต่อกันหลายวัน ควรพบแพทย์ประจำตัวเด็ก เพื่อรับคำวินิจฉัย และรักษาอย่างถูกต้อง