ชีวิตดีดี GED Good Life

“ยุง” วายร้ายตัวจิ๋ว ที่กัดเราเพียงครั้งเดียวก็อาจทำให้เราล้มป่วย และถึงแก่ชีวิตได้! โดยเฉพาะในหน้าฝนนี้ต้องระวังเป็นพิเศษ เพราะเป็นฤดูที่ยุงชุมในหลายพื้นที่ บทความนี้ GED good life จะพาไปทำความรู้จักกับยุงให้มากขึ้น ว่ามีกี่ประเภท และ 5 โรคที่เกิดจากยุงกัด ทำป่วยมีไข้สูงเฉียบพลัน พร้อมบอกอาการของแต่ละโรคให้สังเกตกัน

• ไข้สูง ต้องกี่องศาขึ้นไป มีสาเหตุ อาการ และวิธีรักษาอย่างไร?
• ไข้เลือดออก ภัยร้ายถึงตาย รู้เท่าทันก่อนสาย!
• ยาแก้หวัดสูตรผสม พาราเซตามอล+คลอร์เฟนิรามีน จบปัญหามีไข้ และภูมิแพ้ ในเม็ดเดียว!

รู้จักกับ “ยุง” แมลงตัวจิ๋ว แต่ร้ายสุดในโลก!

ยุง (Mosquitoes) – เป็นแมลงดูดกินเลือด (blood-sucking insect) สามารถพบได้ทั่วโลก แต่พบมากในเขตร้อน และเขตอบอุ่น มีขนาดลำตัวยาว 4-6 มิลลิเมตร ยุงมี 6 ขา ลำตัวเป็นปล้อง ปัจจุบันพบว่าในโลกนี้มียุงประมาณ 4,000 สายพันธุ์ ส่วนในประเทศไทยมียุงประมาณ 450 สายพันธุ์

วงจรชีวิตของยุงประกอบด้วยระยะไข่, ลูกน้ำ, ตัวโม่ง, และตัวเต็มวัย การดํารงชีพของยุงต้องอาศัยน้ำเป็นแหล่งเติบโตของไข่ ลูกน้ำ และตัวโม่ง สําหรับตัวเต็มวัยนั้น แม้ไม่ต้องอาศัยอยู่ในน้ำ แต่ก็ต้องอยู่ในสภาวะที่มีความชื้น จึงเป็นเหตุผลว่า ทำไมยุงถึงระบาดมากในหน้าฝน

ยุงที่ดูดเลือดมนุษย์คือ ยุงตัวเมียเท่านั้น และยุงตัวเมีย 1 ตัว สามารถวางไข่ได้มากกว่า 100 ฟอง และหลังวางไข่แล้วก็สามารถกลับมาดูดเลือดเราเพื่อแพร่พันธุ์ได้อีกราว 1 เดือน ดังนั้นการกำจัดแหล่งน้ำขังเป็นเรื่องสำคัญต่อการกำจัดแหล่งเพาะพันธุ์ยุง

ยุงตัวผู้มีอายุขัยประมาณ 1 สัปดาห์ ส่วนยุงตัวเมีย จะมีอายุขัยประมาณ 1-5 เดือน ช่วงฤดูร้อนยุงอายุสั้นแต่เชื้อโรคในตัวยุงจะเจริญเติบโตเร็วกว่าในฤดูหนาว ทำให้ยุงสามารถนำเชื้อโรคมาสู่คนได้ตลอดทั้งปี

รู้หรือไม่?! สัตว์ที่คร่าชีวิตมนุษย์ไปมากที่สุดในโลก กลับไม่ใช่ฉลาม สิงโต หรือเสือ แต่เป็น “ยุง” ที่คร่าชีวิตผู้คนมากที่สุดในโลก! (world’s most deadly animal) โดยคร่าชีวิตมนุษย์ไปถึง 725,000 – 1,000,000 คนต่อปี และเป็นพาหะที่ทำให้มนุษย์ป่วยด้วยโรคไข้มาลาเรียกว่า 200 ล้านคนทั่วโลก!

คนกลุ่มไหน มักเสี่ยงโดนยุงกัดบ่อย?

ข้อมูลจาก healthline ระบุว่ายุงสามารถรับรู้สัญญาณหลายอย่างที่บ่งบอกว่ามีคนอยู่ใกล้ ๆ เช่น คาร์บอนไดออกไซด์, กลิ่นตัว, อุณหภูมิร่างกาย โดยกลุ่มเสี่ยงที่จะโดนยุงกัดบ่อย ก็มักสัมพันธ์กับ 3 เหตุผลนี้

1. คนหายใจแรง เพราะคาร์บอนไดออกไซด์ที่ปล่อยออกมากับลมหายใจเป็นตัวดึงดูดยุง
2. คนตัวใหญ่ อ้วน เพราะปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ออกมามากกว่าคนตัวเล็ก
3. คนใส่เสื้อผ้าสีเข้ม เพราะเสื้อสีเข้มเป็นสีที่บรรดายุงสามารถมองเห็นได้ดีที่สุด
4. หญิงตั้งครรภ์ เพราะมีอุณหภูมิร่างกายสูงกว่าคนทั่วไป
5. คนดื่มแอลกอฮอล์ เพราะแอลกอฮอล์ทำให้อุณหภูมิในร่างกายสูงขึ้น
6. กัดเด็กมากกว่าผู้ใหญ่ เพราะกลิ่นและลักษณะผิวหนัง

6 โรคที่เกิดจากยุงกัด ทำป่วยมีไข้สูงเฉียบพลันได้

1. โรคไข้เลือดออก (Dengue fever)

ไข้เลือดออก เป็นโรคที่เกิดจาก เชื้อไวรัสเดงกี (Dengue virus) โดยมี “ยุงลาย” เป็นพาหะนำโรค จากการดูดเลือดผู้ป่วยที่มีเชื้อไวรัสเดงกี แล้วไปกัดคนอื่น ๆ ต่อ ทำให้เป็นไข้เลือดออกตามไปด้วย โรคนี้หากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที ก็อาจทำให้เกิดภาวะช็อกซึ่งอาจทำให้ผู้ป่วยเสียชีวิตได้

อาการของโรคไข้เลือดออก

• ไข้สูงลอย 2-7 วัน
• เบื่ออาหาร
• อาจมีผื่น หรือจุดเลือดออกตามผิวหนัง
• หน้าแดง ตัวแดง
• ปวดหัว อาเจียน

อ่านเพิ่มเติม -> “ไข้เลือดออก” ภัยร้ายถึงตาย รู้เท่าทันก่อนสาย!

2. ชิคุนกุนยา (Chikungunya)

คือโรคที่เกิดจากเชื้อไวรัสชิคุนกุนยา มี “ยุงลายบ้าน” และ “ยุงลายสวน” เป็นพาหะนำโรค เช่นเดียวกับโรคไข้เลือดออก แต่อาการจะรุนแรงน้อยกว่า

อาการของโรคชิคุนกุนยา

• มีไข้สูงเฉียบพลัน
• มีอาการปวดข้อ
• มีผื่นแดงขึ้นตามร่างกาย
• ปวดศีรษะ ปวดตา
• ไอ
• คลื่นไส้ อาเจียน

อ่านเพิ่มเติม -> ชิคุนกุนยา คือโรคอะไร มีอาการ วิธีรักษาอย่างไร

3. ไข้ซิก้า (Zika Fever)

เกิดจากการติดเชื้อไวรัสซิกา มี “ยุงลาย” เป็นพาหะนำโรค โรคนี้ถ่ายทอดเชื้อจากมารดาสู่ทารกในครรภ์หรือระหว่างการคลอดได้ รวมถึงการมีเพศสัมพันธ์กับผู้ป่วยที่ติดเชื้อไวรัสซิกา

อาการของไข้ซิก้า

• มักเป็นไข้ต่ำ ๆ
• มีผื่นแดงตามบริเวณลำตัว และแขนขา
• เยื่อบุตาอักเสบ (ตาแดงแต่ไม่มีขี้ตา)
• ปวดกล้ามเนื้อ ปวดข้อ
• อ่อนเพลีย ปวดศีรษะ

อ่านเพิ่มเติม -> ไวรัสซิกา ป้องกันได้ด้วยหลัก 5อ.

4. ไข้มาลาเรีย (Malaria)

มีชื่อเรียกอื่นว่า ไข้จับสั่น หรือไข้ป่า มาลาเรียเป็นโรคในเขตร้อน เกิดจากเชื้อโปรโตซัวพลาสโมเดียม ซึ่งเป็นเชื้อโรคที่อาศัยในเลือด มี “ยุงก้นปล่อง” เป็นพาหะนำโรค ในประเทศไทยแหล่งระบาดของมาลาเรียอยู่ตามจังหวัดชายแดน โดยเฉพาะบริเวณที่เป็นภูเขาสูง ป่าทึบ และมีแหล่งน้ำ ลำธาร อันเป็นแหล่งแพร่พันธุ์ของยุงก้นปล่อง

อาการของไข้มาลาเรีย

• มีไข้สูง หนาวสั่น
• เบื่ออาหาร
• ปวดศีรษะ ปวดเมื่อยตามตัว บางรายมีการปวดท้อง ท้องเสียได้

5. ไข้สมองอักเสบ (Japanese encephalitis : JE)

เป็นโรคที่เกิดจากการติดเชื้อไวรัสเจอีที่สมอง มี “ยุงรำคาญ” เป็นพาหะนำโรค ในประเทศไทยพบโรคนี้ได้ทั่วประเทศ โดยเฉพาะในบริเวณที่มีการทำนาร่วมกับการเลี้ยงหมู พบผู้ป่วยมากในจังหวัดแม่ฮ่องสอน มุกดาหาร กำแพงเพชร สมุทรสาคร และน่าน

อาการของไข้สมองอักเสบ

• ผู้ที่ได้รับเชื้ออาจมี หรือไม่มีอาการป่วยก็ได้
• มีไข้สูง
• อาเจียน
• ปวดศีรษะ
• อ่อนเพลีย
• มีอาการทางสมอง

6. โรคเท้าช้าง (Lympphatic filariasis)

เป็นโรคที่เกิดจากหนอนพยาธิตัวกลมฟิลาเรีย มีลักษณะคล้ายเส้นด้ายอาศัยอยู่ในระบบน้ำเหลืองของคน มี “ยุงเสือ” และ “ยุงรำคาญ” เป็นพาหะนำโรค ในประเทศไทยมีโรคเท้าช้าง 2 ชนิด ชนิดแรกเกิดจากเชื้อ Brugia malayi  ชนิดที่สองเกิดจากเชื้อ Wuchereria bancrofti

อาการของโรคเท้าช้าง

• มีไข้
• แขน-ขาโต
• เกิดอาการบวมโตของอวัยวะสืบพันธุ์
• หากเป็นนานหลายปีจะทำให้อวัยวะนั้นบวมโตอย่างถาวร

สรุปมาให้ ยุงแต่ละประเภท นำพาโรคอะไรมาให้บ้าง?

1. ยุงลาย – เป็นพาหะนำโรคไข้เลือดออก, ชิคุนกุนยา, ไข้เหลือง, ไข้ซิก้า
2. ยุงก้นปล่อง – เป็นพาหะนำโรคไข้มาลาเรีย
3. ยุงรำคาญ – เป็นพาหะนำโรคฟิลาเรีย, ไข้สมองอักเสบ, ไข้เวสต์ไนล์
4. ยุงเสือ – เป็นพาหะนำโรคฟิลาเรีย หรือโรคเท้าช้าง

เมื่อรู้ถึงอันตรายของยุงแต่ละประเภทกันไปแล้ว หน้าฝนนี้ GED good life ก็ขอฝากให้ทุกคนป้องกันตัวเองไม่ให้ยุงกัด ด้วยการกางมุ้งทุกครั้งที่เข้านอน ป้องกันไม่ให้มีแหล่งน้ำขังในบ้าน และไม่ให้ยุงเข้ามาในห้องนอน หรือทาสารป้องกันยุงที่ผิวหนัง เพียงเท่านี้ก็จะช่วยห่างไกลจากยุง และโรคร้ายที่มากับยุงได้แล้ว

อ้างอิง : 1. wikipedia 2. กระทรวงสาธารณสุข 3. รพ.เวชศาสตร์เขตร้อน 1/2/3 4. healthline