อาการจมูกตัน หายใจลำบากช่วงหน้าหนาว

23 ม.ค. 25

ดร. นิติ สันแสนดี

อาจารย์พิเศษ ผู้เชี่ยวชาญผลิตภัณฑ์สุขภาพ

เข้าสู่ฤดูหนาว หลายคนมักประสบปัญหาจมูกตัน หายใจลำบาก ซึ่งส่งผลต่อคุณภาพชีวิตได้ไม่น้อย วันนี้จะมาไขข้อข้องใจกันว่าอาการเหล่านี้เกิดจากอะไร และมีวิธีรับมือเบื้องต้นอย่างไรบ้าง

สาเหตุของอาการจมูกตัน หายใจลำบากในช่วงหน้าหนาว อาจเกิดจากหลายสาเหตุ ดังนี้:

อากาศแห้ง: ในช่วงฤดูหนาว อากาศมักแห้ง และเย็น ซึ่งอาจทำให้เยื่อบุในจมูกแห้ง และระคายเคือง ส่งผลให้จมูกบวม และทำให้หายใจลำบาก
อากาศเย็น: เมื่อหายใจในอากาศเย็น ลมหนาวอาจทำให้หลอดลมในจมูกหดตัวและเกิดอาการคัดจมูก
หวัดและโรคทางเดินหายใจ: ช่วงฤดูหนาวเป็นช่วงที่การระบาดของหวัด และไข้หวัดใหญ่สูง การติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจสามารถทำให้เกิดอาการคัดจมูก และหายใจลำบาก
ภูมิแพ้: ในฤดูหนาวอาจมีการเพิ่มของสารก่อภูมิแพ้ต่างๆ เช่น ไรฝุ่น เกสรดอกไม้ ขนสัตว์ หรือเชื้อราในบ้าน ซึ่งอาจกระตุ้นผู้ที่มีอาการแพ้ ให้เกิดอาการภูมิแพ้ที่ทำให้จมูกบวม และตัน อาการแพ้เหล่านี้มักจะรุนแรงขึ้นในช่วงฤดูหนาว เนื่องจากมีปัจจัยกระตุ้นมากขึ้น
ไวรัส และแบคทีเรีย: อากาศหนาวเป็นช่วงที่เชื้อโรคต่างๆ เช่น ไวรัสหวัด หรือแบคทีเรียเจริญเติบโตได้ดี การติดเชื้อเหล่านี้ทำให้เกิดการอักเสบในโพรงจมูก และไซนัส
ไซนัสอักเสบ: การติดเชื้อในโพรงไซนัส ทำให้เกิดการอักเสบ และบวมของเยื่อบุ ทำให้ทางเดินหายใจอุดตัน
ยาบางชนิด: ยาบางชนิด เช่น ยาลดความดันโลหิต ยาคุมกำเนิด อาจมีผลข้างเคียงทำให้เกิดอาการจมูกตัน

การรักษาอาการจมูกตัน และหายใจลำบากช่วงหน้าหนาวเบื้องต้นสามารถทำได้ดังนี้:

ใช้เครื่องทำความชื้นในอากาศ (Humidifier): การเพิ่มความชื้นในอากาศจะช่วยลดอาการแห้งของเยื่อบุจมูก การใช้เครื่องทำความชื้นช่วยเพิ่มความชื้นในอากาศภายในบ้าน ซึ่งจะช่วยป้องกันการแห้ง และระคายเคืองของเยื่อบุจมูก ทำให้หายใจได้สะดวกขึ้น
ดื่มน้ำให้เพียงพอ: การดื่มน้ำมากๆ ช่วยเพิ่มความชื้นให้กับร่างกายทำให้ร่างกายคงความชุ่มชื้น และช่วยให้เยื่อบุในจมูกไม่แห้ง และระคายเคือง ลดอาการคัดจมูกได้การดื่มน้ำ และเยื่อบุในจมูก

ล้างจมูกด้วยน้ำเกลือ: การล้างจมูกด้วยน้ำเกลือ (saline solution) สามารถช่วยชะล้างสิ่งสกปรก แบคทีเรียหรือสารที่ก่อให้เกิดอาการคัดจมูกออกจากช่องจมูก โพรงจมูก ช่วยลดอาการอักเสบ และบรรเทาอาการคัดจมูก
หลีกเลี่ยงปัจจัยกระตุ้น หลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้ หากอาการคัดจมูกเกิดจากภูมิแพ้ เช่น ไรฝุ่น หรือขนสัตว์ ควรหลีกเลี่ยงสิ่งกระตุ้นเหล่านั้น และทำความสะอาดบ้านให้ดี
พักผ่อนให้เพียงพอ การนอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอจะช่วยให้ระบบภูมิคุ้มกันทำงานได้ดีขึ้น ซึ่งช่วยในการฟื้นตัวจากอาการคัดจมูก
รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ อาหารที่มีประโยชน์ช่วยเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกัน
การอาบน้ำอุ่น การอาบน้ำอุ่นหรือนั่งในห้องอาบน้ำที่มีไอน้ำร้อนจะช่วยทำให้การหายใจสะดวกขึ้น และช่วยลดการคัดจมูกได้
ใช้ยาแก้แพ้ยาแก้แพ้ (antihistamine) ซึ่งใช้สำหรับบรรเทาอาการแพ้ต่างๆ ที่เกิดเมื่อร่างกายได้รับสารก่อภูมิแพ้ (allergen) จนร่างกายเกิดกลไกต่อต้านโดยการหลั่งสารฮีสตามีนออกมา สารฮีสตามีนนั้นส่งผลให้เกิดอาการแสดงของอาการแพ้ต่าง ๆ เช่น น้ำมูกไหล ไอ จาม ผดผื่นคัน หรือลมพิษ ซึ่งหากอาการเกิดจากภูมิแพ้ การใช้ยาแก้แพ้อาจช่วยบรรเทาอาการได้
ใช้ยาลดบวมจมูก การใช้ยาลดบวม (decongestants) ในรูปแบบสเปรย์หรือยารับประทานอาจช่วยให้จมูกโล่งขึ้น อย่างไรก็ตาม ควรใช้ตามคำแนะนำของแพทย์เพื่อป้องกันการใช้ยานานเกินไป
ปรึกษาแพทย์: หากอาการไม่ดีขึ้น หรือมีอาการรุนแรงขึ้น ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการรักษาที่เหมาะสม

เมื่อไรควรพบแพทย์

มีไข้สูง มีหนองไหลจากจมูก มีอาการปวดศีรษะรุนแรง มีอาการหายใจลำบากมากขึ้น มีอาการบวมที่ใบหน้า
การดูแลสุขภาพในช่วงหน้าหนาวเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อป้องกันไม่ให้อาการจมูกตัน และหายใจลำบากรบกวนชีวิตประจำวัน หากมีข้อสงสัย ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับคำแนะนำที่ถูกต้อง

คำแนะนำเพิ่มเติม

สวมหน้ากาก การสวมหน้ากากช่วยป้องกันการสูดดมฝุ่นละออง และเชื้อโรค
หลีกเลี่ยงการอยู่ในที่ที่มีควันบุหรี่ ควันบุหรี่เป็นปัจจัยกระตุ้นให้เกิดอาการแพ้ และระคายเคือง
ออกกำลังกายสม่ำเสมอ การออกกำลังกายช่วยเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกัน
รักษาความสะอาด ล้างมือบ่อย ๆ เพื่อป้องกันการติดเชื้อ

สรุป

อาการจมูกตันและหายใจลำบากในช่วงหน้าหนาวสามารถเกิดจากหลายปัจจัย เช่น อากาศแห้ง และเย็น การติดเชื้อไวรัส หรือภูมิแพ้ การรักษาเบื้องต้นที่ช่วยลดอาการเหล่านี้ได้แก่ การใช้เครื่องทำความชื้นในอากาศ การล้างจมูกด้วยน้ำเกลือ การดื่มน้ำให้เพียงพอ ใช้ยาแก้แพ้ยาแก้แพ้ (antihistamine) ซึ่งใช้สำหรับบรรเทาอาการแพ้ต่าง ๆ ใช้ยาลดบวมจมูก การใช้ยาลดบวม (decongestants) ตามคำแนะนำของแพทย์ หากอาการไม่ดีขึ้น หรือมีอาการรุนแรงขึ้น ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการรักษาที่เหมาะสม

เอกสารอ้างอิง

American Academy of Allergy, Asthma & Immunology. (2020). “Allergy and Cold Symptoms: Understanding the Difference.” Retrieved from https://www.aaaai.org
National Institute of Health. (2021). “The Common Cold.” Retrieved from https://www.nih.gov
Mayo Clinic. (2022). “Sinus Congestion and Blockage.” Retrieved from https://www.mayoclinic.org