พอถึงช่วงที่ดอกไม้เบ่งบาน หลายคนอยากออกไปเที่ยว ชื่นชมธรรมชาติ เดินเล่นในสวน ชื่นชมความสวยงามของดอกไม้ แต่บางคนกลับต้องเก็บตัว เพราะอาการไอ จาม คันจมูก น้ำมูกไหล ในช่วงเดิมทุก ๆ ปี จากสาเหตุของ “ภูมิแพ้เกสรดอกไม้”
ทำไมเจ้าดอกไม้ที่ดูสวยงาม สดใส ไร้พิษสง กลับทำร้ายเราให้ทรมานกับอาการ ภูมิแพ้ได้ ภูมิแพ้เกสรดอกไม้ มีสาเหตุ อาการ และวิธีรักษาอย่างไรได้บ้าง
รู้จักกับภูมิแพ้ “ภูมิแพ้เกสรดอกไม้”
ภูมิแพ้เกสรดอกไม้ (Pollen allergy) คือ อาการภูมิแพ้ ที่เกิดจากการสูดหายใจ เอาละอองของพืช เกสรพืชเข้าสู่ทางเดินหายใจ ซึ่งการแพ้เกสรดอกไม้ มักเกิดขึ้นกับระบบทางเดินหายใจ หรือ เรียกว่า “จมูกอักเสบจากภูมิแพ้” โดยส่วนใหญ่จะไม่ค่อยเกิดตลอดทั้งปี แต่จะมีอาการภูมิแพ้ในบางฤดูกาลเท่านั้น เช่น ในประเทศญี่ปุ่น มีคนญี่ปุ่นกว่า 25 ล้านคน ป่วยเป็นโรค ภูมิแพ้ละอองเกสรดอกไม้ โดยเฉพาะในช่วงเริ่มฤดูใบไม้ผลิ เดือนมีนาคม ถึงเดือนเมษายน
สาเหตุของ ภูมิแพ้เกสรดอกไม้
สาเหตุมาจากปฏิกิริยาแพ้ของร่างกายในคนที่มีอาการแพ้ เกสรดอกไม้ ละออง สปอร์ของหญ้า พืชต่าง ๆ เมื่อร่างกายได้รับละอองเกสร หรือ สารก่อภูมิแพ้เข้าสู่ร่างกายแล้ว จะกระตุ้นให้ร่างกายสร้างภูมิคุ้มกัน และมีปฎิกิริยาตอบสนองมากผิดปกติ ต่อมาถ้าได้รับละอองเกสรดอกไม้ ละอองหญ้าที่แพ้เข้าไปอีก ร่างกายก็จะตอบสนองโดยการผลิตสารที่เรียกว่าฮีสตามีน ออกมาเป็นจำนวนมาก ซึ่งกระตุ้นให้เกิดการอาการแพ้ขึ้นได้
สารก่อภูมิแพ้ จากพืชมีอะไรบ้าง?
- ละอองเกสรหญ้า เช่น หญ้าแพรก หญ้าพง
- ละอองเกสรไม้ยืนต้น เช่น กระถินณรงค์ มะม่วง มะพร้าว
- ละอองเกสรดอกไม้ เช่น ดอกดาวเรือง ดอกกุหลาบ
- วัชพืชขนาดเล็ก เช่น ผักโขม ไมยราพ
- ละอองฟาง หญ้าแห้ง
อาการภูมิแพ้ เมื่อแพ้เกสรดอกไม้
อาการแพ้ ขึ้นอยู่กับว่าจะเกิดขึ้นบริเวณใด
- ตา : ตาแดง คันตา เคืองตา น้ำตาไหล
- จมูก : จมูกอักเสบ มีน้ำมูกใส ๆ น้ำมูกไหล หายใจติดขัด ไอ จาม
- ผิวหนัง : มีผื่นคัน ผื่นลมพิษ อาจมีอาการผิวหนังอักเสบ
- ปอดและหลอดลม : หลอดลมหดเกร็ง หอบ ไอ มีเสมหะ
- ต่อมหลังเมือก : ทําให้มีการเพิมขึ้นของน้ำมูก เสมหะ
วิธีรักษา “ภูมิแพ้เกสรดอกไม้”
1. รักษาด้วยการใช้ยา ยาที่ใช้ในการรักษาภูมิแพ้เกสรดอกไม้ หรือ โรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ มีหลายชนิด ได้แก่ เช่น ยาต้านฮิสทามีน (antihistamines) ยาหดหลอดเลือด (decongestant) ยาต้านโคลิเนอร์จิก (anticholinergic drug) ยาต้านลิวโคไตรอีน (anti-leukotrienes) แต่แนวทางการรักษาในคนไทย ส่วนใหญ่จะใช้ยา ใน 2 ชนิด คือ
– ยาแก้แพ้ หรือ ต้านฮิสทามีน (Antihistamine) ปัจจุบันแพทย์มักแนะนำให้ใช้ยาต้านฮิสทามีนรุ่นที่ 2 ในการรักษาโรคจมูกอักเสบภูมิแพ้ โดยแนวทางการรักษาโรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ที่จัดทําโดยประเทศสหรัฐอเมริกาในปี ค.ศ. 2015 แนะนําให้ใช้ยาต้านฮิสทามีนรุ่นที่ 2 เนื่องจากได้ผลดี มีความปลอดภัย เช่น ยาแก้แพ้ ลอราทาดีน (Loratadine) ซึ่งเป็นยาแก้แพ้รุ่นที่ 2 เป็นกลุ่มที่ทำให้ง่วงน้อย หรือไม่ง่วงเท่ายาแก้แพ้แบบเก่า
โดยยาแก้แพ้ อย่างเช่น ลอราทาดีน ได้แก้ไขโครงสร้างทางเคมีมาแล้ว มีคุณสมบัติ คือยาไม่ผ่านเข้าสมอง จึงไม่กดระบบประสาท ทำให้ไม่ค่อยมีผลง่วงซึม ยาออกฤทธิ์ยาวนาน 24 ชั่วโมง ยาแก้แพ้ จะช่วยบรรเทาอาการคันจมูก คันตา น้ำมูกไหล ไอ จาม จากอาการแพ้ค่อย ๆ ดีขึ้น
โดยเมื่อรู้สึกมีอาการแพ้ อาการคันจากการแพ้ สามารถซื้อยาแก้แพ้ที่ปลอดภัย มากินเองได้ในเบื้องต้น
– ยาสเตียรอยด์พ่นจมูก (intranasal steroids) เป็นยาที่มีประสิทธิภาพสูงในการควบคุมอาการของโรคจมูกอักเสบภูมิแพ้ มีความปลอดภัยสูง สำหรับยาสเตียรอยด์พ่นจมูกจะใช้กับคนที่มีอาการจมูกภูมิแพ้ที่เป็นชนิดคงที่ และอาการปานกลางถึงรุนแรง หรือมีอาการคัดจมูกมาก แต่ไม่ควรใช้ในเด็กอายุต่ำกว่า 2 ปี
2. รักษาโดยการฉีดวัคซีนภูมิแพ้ เป็นการรักษาด้วยการฉีดสารก่อภูมิแพ้ที่เป็นสาเหตุทำให้แพ้เข้าไปในร่างกาย ซึ่งต้องทำการทดสอบให้แน่ใจก่อน หากมีอาการแพ้ละอองเกสรดอกไม้ ก็ต้องทดสอบว่าแพ้ละอองเกสรชนิดใด โดยการรักษาจะค่อย ๆ ฉีดสารก่อภูมิแพ้เข้าสู่ร่างกายทีละน้อย ๆ แล้วค่อย ๆ เพิ่มจำนวน เพื่อให้สร้างภูมิต้านทานต่อสิ่งที่แพ้ได้ เป็นวิธีการสำหรับคนที่มีอาการแพ้มาก ใช้ยาแก้แพ้ ควบคุมด้วยยาไม่ได้แล้ว แต่เป็นวิธีที่ใช้เวลาค่อนข้างนาน อย่างน้อย ๆ 1 ปีขึ้นไป
3. รักษาโดยการผ่าตัด ใช้ในผู้ป่วยบางรายที่มีอาการคัดจมูก น้ำมูกไหล ซึ่งใช้ยารักษาอย่างเต็มที่แล้วยังไม่ดีขึ้น หรือมีโรคอื่นร่วมด้วย เช่น ผนังกั้นช่องจมูกคด เยื่อจมูกบวมมากผิดปกติ ริดสีดวงจมูก
วิธีหลีกเลี่ยง ภูมิแพ้ละอองเกสรดอกไม้
– อาบน้ำให้สะอาดหลังกลับจากนอกบ้าน เมื่อกลับเข้าบ้าน ควรรีบเปลี่ยนเสื้อผ้า อาบน้ำให้สะอาด เพื่อกำจัดเศษฝุ่นละออง สารก่อภูมิแพ้ ละอองหญ้า เกสรดอกไม้ ที่อาจจะเป็นสาเหตุของภูมิแพ้ที่ติดตามเสื้อผ้า ตามตัวออก
– สวมแว่นตา หน้ากากอนามัย เพื่อป้องกันไม่ให้สูดเอาละอองเกสรเข้าสู่ร่างกายเมื่อออกไปนอกบ้าน ในช่วงฤดูกาลที่มีละอองเกสรดอกไม้
– ปิดหน้าต่าง ประตูบ้านให้มิดชิด โดยเฉพาะในช่วงฤดูที่รู้สึกว่ามีอาการภูมิแพ้จากเกสรดอกไม้ ละอองหญ้าต่าง ๆ ควรปิดบ้าน ประตูหน้าต่างให้สนิท
– ติดเครื่องฟอกอากาศระบบ HEPA หรือ เครื่องปรับอากาศ ซึ่งจะช่วยให้ปริมาณละอองของสารก่อภูมิแพ้ลดลงได้
ผลิตภัณฑ์ GED
GED อิโฟกราฟิก
