โรคภูมิแพ้ทางเดินหายใจ อาการ สาเหตุ และ วิธีรักษาให้ดีขึ้น!

27 มิ.ย. 24

โรคภูมิแพ้ทางเดินหายใจ

มีคนไข้จากทางบ้าน ถามเข้ามาว่า “จามเหมือนแพ้ฝุ่น คันจมูก มีวิธีรักษาให้หายขาดไหมคะ” อาการดังกล่าวถือเป็นหนึ่งในอาการภูมิแพ้ที่คนเป็นกันมากที่สุด หรือที่เรียกว่า “โรคภูมิแพ้ทางเดินหายใจ” หรือ “โรคภูมิแพ้ระบบทางเดินหายใจ”

เนื่องจากภูมิคุ้มกันร่างกายอาจไม่แข็งแรง พันธุกรรม สภาพอากาศที่แปรปรวน มลภาวะในอากาศที่เพิ่มมากขึ้น จึงทำให้คนป่วยกันมากเป็นภูมิแพ้กันมากขึ้น งั้นเรามาเรียนรู้สาเหตุ วิธีหลีกเลี่ยง และการรักษาให้อาการดีขึ้นกันดีกว่า

ทำความรู้จักกับ โรคภูมิแพ้ระบบทางเดินหายใจ

โรคภูมิแพ้ระบบทางเดินหายใจ (Respiratory allergies) ประกอบด้วยกลุ่มอาการแพ้ที่แสดงทางจมูก ช่องคอ หลอดลม และ ปอด ทำให้เกิดโรคต่าง ๆ ได้ดังนี้

– โรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้อากาศ (Allergic rhinitis) หรือโรคแพ้อากาศ มีอาการภูมิแพ้เกิดขึ้นที่จมูก ซึ่งเป็นทางเดินหายใจส่วนต้น หรืออาจเรียกว่า โรคแพ้อากาศ เพราะสิ่งที่เราแพ้อยู่ในอากาศ หรือเวลาอากาศเปลี่ยน จะทำให้มีอาการแพ้เพิ่มมากขึ้น

อ่านเพิ่มเติม – โรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้อากาศ – สาเหตุ อาการ วิธีรักษา

– โรคหืด (Asthma) ถ้าปฏิกิริยาการแพ้เกิดในหลอดลม จะทำให้หลอดลมหดตัว ตีบตัน มีอาการไอ หายใจมีเสียงดังวี้ด แน่นหน้าอก หายใจไม่ออก เนื่องจากหลอดลมมีการอักเสบเรื้อรัง จึงทำให้หลอดลมมีความไวต่อสารกระตุ้นต่าง ๆ เพิ่มมากขึ้น

อ่านเพิ่มเติม – โรคหอบหืด รู้ทันอาการ เซฟชีวิตคุณได้!

อาการของโรคภูมิแพ้ทางเดินหายใจ

มีอาการแพ้ ระคายเคือง ที่ระบบการหายใจ ตั้งแต่
จาม คันจมูก น้ำมูกไหล คัดจมูก
คันตา คันคอ อาจคันไปถึงหูได้ โดยอาการคันตามจุดต่าง ๆ นั้น จะเป็นอาการนำมาก่อน แล้วตามด้วย อาการจามติดต่อกันบ่อย ๆ หลายครั้ง
มีน้ำมูกใส ๆ ตามมา แน่นจมูก หายใจไม่สะดวก เพราะเนื้อเยื่อในจมูกบวมขึ้น

บางคนตื่นเช้ามาอาจมีอาการเหมือนเป็นหวัด ถ้าเป็นประจำก็สงสัยได้ว่าเกิดจากโรคภูมิแพ้ ที่เรียกว่าโรคแพ้อากาศ โดยตอนเช้านั้นจะมีอาการจามหรือน้ำมูกใส ๆ สักพัก แต่พอแดดออกทำอะไรสักพักก็หาย ซึ่งอาจเกิดจากการสะสมของสิ่งที่เราแพ้

เวลาเรานอนอาจมีฝุ่นจากที่นอน จากนุ่น หรือเชื้อราที่อยู่กับเครื่องนอน แล้วเราหายใจเข้าไปทีละเล็กละน้อย จนเช้าตื่นขึ้นมา มันอาจจะสะสมอยู่มากจนทำให้เกิดอาการได้ในตอนเช้านั่นเอง

อีกสาเหตุตอนเช้าอากาศมักจะเย็น บางคนตอนลุกขึ้นยังไม่เป็นอะไร แต่พอล้างหน้าไปโดนน้ำเย็นก็จะมีอาการ น้ำมูกไหล จาม ขึ้นมาได้

สาเหตุของโรคภูมิแพ้ทางเดินหายใจ

โรคภูมิแพ้ทางเดินหายใจ มีสาเหตุส่วนใหญ่ คือ สิ่งแวดล้อม แต่นอกจากนั้นก็ยังมีสาเหตุอื่น ๆ ที่อาจทำให้เกิดภูมิแพ้ได้เช่นกัน คือ

1. พันธุกรรม ถ้าพ่อหรือแม่คนใดคนหนึ่ง เป็นโรคภูมิแพ้จะทำให้ลูกมีโอกาสเป็นโรคภูมิแพ้ ประมาณร้อยละ 30-50 แต่ถ้าทั้งพ่อและแม่เป็นโรคภูมิแพ้ จะมีผลให้ลูกมีโอกาสเป็นภูมิแพ้มากขึ้นถึง ร้อยละ 50-70 ในขณะที่เด็กที่มาจากครอบครัวที่ไม่มีประวัติโรคภูมิแพ้เลย มีโอกาสเป็นโรคภูมิแพ้เพียงร้อยละ 10

2. สิ่งแวดล้อม สารก่อภูมิแพ้จากสิ่งแวดล้อม เช่น ฝุ่นละออง pm2.5 มลพิษ ควันบุหรี่ ไรฝุ่น สัตว์เลี้ยง ขนสัตว์ เกสรดอกไม้ แมลงสาบ เชื้อรา เป็นต้น เมื่อเราสูดดม หรือสัมผัสเข้าไป ก็อาจก่อให้เกิดอาการแพ้ได้

3. ปัจจัยกระตุ้นอื่น ๆ ที่กระตุ้นให้เกิดโรคภูมิแพ้ทางเดินหายใจ ได้แก่ การติดเชื้อระบบทางเดินหายใจ อากาศเปลี่ยนจากร้อนเป็นหนาว หรือ ฝนตก อากาศชื้น มลภาวะ สารเคมี น้ำหอม กลิ่นฉุน การออกกำลังกาย ความเครียด สภาวะอารมณ์ จิตใจ เป็นต้น

วิธีรักษา โรคภูมิแพ้ทางเดินหายใจ

1. การหลีกเลี่ยงสิ่งที่ทำให้แพ้ หรือสารก่อภูมิแพ้ เป็นวิธีรักษาโรคภูมิแพ้ได้ดีที่สุด เป็นวิธีการรักษาภูมิแพ้ในระยะยาว แนะนำให้ผู้ป่วยภูมิแพ้สังเกตว่า ตัวเราเป็นภูมิแพ้ต่ออะไร เช่น แพ้ขนสัตว์ก็ให้เลี่ยงการเลี้ยงสัตว์ แพ้เกสรดอกไม้ ก็ให้เลี่ยงไปในสถานที่ที่มีเกสรดอกไม้เยอะ เป็นต้น

อนึ่ง ผู้ป่วยภูมิแพ้ส่วนใหญ่มักจะแพ้ไรฝุ่นมากถึงร้อยละ 70 สิ่งที่ควรทำ คือ หลีกเลี่ยงการปูพรมในห้องนอน เครื่องนอนทุกชิ้นควรซักด้วยน้ำร้อนทุก 2 สัปดาห์ หรืออาจใช้ผ้าปูที่นอน และปลอกหมอนกันไรฝุ่น

2. รักษาด้วยยา เช่น

– ยาแก้แพ้ หรือ ยาต้านฮิสตามีน มีสรรพคุณบรรเทาอาการน้ำมูกไหล อาการจามเนื่องจากหวัด บรรเทาอาการคันจากสาเหตุต่าง ๆ ลดสารคัดหลั่ง และบรรเทาอาการคัน โดยออกฤทธิ์ยาแก้แพ้ยับยั้งผลของฮีสตามีน (histamine) ซึ่งมีผลทําให้การหลั่งน้ำมูก และอาการแพ้ อาการคันลดลง

แนะนำให้ใช้ยาต้านฮิสตามีน ที่มีส่วนผสมของตัวยาลอราทาดีน (loratadine) เพราะไม่ทำให้ง่วงนอน และมีความปลอดภัยสูง

– ยาสเตียรอยด์ สามารถให้ได้ในรูปรับประทาน และใช้เฉพาะที่ โดยชนิดรับประทานมีข้อบ่งชี้ในการใช้รักษาโรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ คือ
1. ในรายที่มีอาการคัดจมูกมากซึ่งทำให้การใช้ยาสเตียรอยด์พ่นจมูกได้ผลไม่ดีเนื่องจากยาไม่สามารถเข้าไปในจมูกได้ทั่วถึง
2. ในรายที่มีอาการจมูกไม่ได้กลิ่นร่วมด้วย
3. ในรายที่มีริดสีดวงจมูกเล็กๆร่วมด้วยเพื่อทำให้ริดสีดวงจมูกยุบ
4. ในรายที่มีเยื่อบุจมูกเสียเนื่องจากการใช้ยาหดหลอดเลือดชนิดใช้เฉพาะที่นานเกินไป

3. การฉีดวัคซีน (allergen immunotherapy)
เป็นการฉีดสารก่อภูมิแพ้ที่คิดว่าเป็นสาเหตุทำให้เกิดอาการเข้าไปในร่างกายทีละน้อยโดยฉีดเข้าในผิวหนัง(intradermal) หรือใต้ผิวหนัง (subcutaneous) แล้วค่อยๆเพิ่มจำนวนจนได้ขนาดสูงสุดที่ผู้ป่วยรับได้

4. การรักษาโดยการผ่าตัด
อาจจำเป็นต้องใช้การผ่าตัดรักษาอาการบางอย่าง เช่น อาการคัดจมูก หรือน้ำมูกไหลซึ่งให้การรักษาโดยการใช้ยาอย่างเต็มที่แล้วไม่ดีขึ้น

– การผ่าตัดเพื่อรักษาอาการคัดจมูก ในรายที่เยื่อบุจมูกมีการหนาตัวขึ้นอย่างมากอาจทำให้มีอาการคัดจมูกตลอดเวลา

– การผ่าตัดเพื่อรักษาอาการน้ำมูกไหล ได้แก่ การตัดเส้นประสาทที่มาเลี้ยงเยื่อบุจมูกบางเส้น ทำให้อาการน้ำมูกไหลลดน้อยลง

5. ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ

เป็นวิธีการรักษาภูมิแพ้ในระยะยาว เพราะเชื่อว่าหากร่างกายแข็งแรงขึ้น ร่างกายจะค่อย ๆ สร้างภูมิต้านทานขึ้นโดยธรรมชาติ ซึ่งช่วยให้ภูมิแพ้มีอาการดีขึ้น หรือมีอาการเพียงแค่เล็กน้อย โดยควรออกกำลังกาย ควบคู่ไปกับการดูแลร่างกายให้แข็งแรง รับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ และพักผ่อนให้เพียงพอ

ถาม-ตอบ ปัญหาภูมิแพ้ทางเดินหายใจกับคุณหมอกอล์ฟ

สำหรับใครที่มีปัญหาเรื่องภูมิแพ้ต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็น ภูมิแพ้ทางเดินหายใจ ภูมิแพ้ผิวหนัง ภูมิแพ้อาหาร สามารถปรึกษาคุณหมอกอล์ฟ และผู้เชี่ยวชาญจากเราได้ฟรี! ตลอด 24 ชั่วโมง ถามง่าย ไม่ต้องโหลดแอพฯ ไม่มีค่าใช้จ่ายใดใด ถามเลย —> ที่นี่

1. มีอาการคล้ายคนเป็นภูมิแพ้อากาศ

ถาม : สวัสดีค่ะ ขออนุญาตสอบถามคุณหมอค่ะ เนื่องจากหนูมีอาการ คัดจมูก แน่นจมูก จามบ่อย หนัก ๆ ตา เวียนหัวบ้างบางครั้งค่ะ เป็นแบบนี้มาเกือบ 1 เดือนกว่า ๆ แล้วค่ะ วันไหนที่เป็นหนัก ๆ หนูอัดยาแก้แพ้ 2 เม็ดนอนเรยค่ะ เพราะทำอะไรไม่ได้เลยจริง ๆ ค่ะ บางวันเป็นน้อยก็จะกิน 1 เม็ด หรือบางวันก็ไม่กินเลย อาการมีหายไปเองบ้างกับเดี๋ยวหายเดี๋ยววนกลับมาเป็นใหม่ หนูอยากทราบว่าอาการแบบนี้ใช่อาการภูมิแพ้หรือป่าวคะ?

ตอบ : ใช่อาการภูมิแพ้ครับ และถ้าเป็นมาก ๆ ก็จะเป็นคออักเสบติดเชื้อในคอนะครับ แต่วิธีป้องกันที่ง่ายที่สุด คือสวมหน้ากากอนามัยครับ

อ้างอิงคำถาม : คุณ fangkao

2. ภูมิแพ้ มีน้ำมูกใส ๆ ไหล

ถาม : เดิมปวดรากฟัน แล้วเยื่อโพรงจมูกอักเสบ เคยรักษาที่ รพ. ปัจจุบันมีอาการน้ำมูกใสๆไหลและแน่นจมูกเกือบตลอดเวลา ควรทานยาและปฏิบัติตัวอย่างไรครับ สามารถรักษาหายไหมครับ ขอบคุณล่วงหน้าครับ

ตอบ : การปฏิบัติตัวต้องไม่ให้เชื้อโรคตัวใหม่เข้าไปเพิ่มนั่นคือต้องสวมหน้ากากอนามัยครับ ดื่มน้ำอุ่นๆ รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ พักผ่อนให้เพียงพอครับ

อ้างอิงคำถาม : คุณ อวยพร

3. เป็นภูมิแพ้กลิ่นน้ำหอม กลิ่นบุหรี่ และธูป

ถาม : คุณหมอคะ เป็นภูมิแพ้คะ ได้กลิ่นนำ้หอมบางชนิด กลิ่นบุหรี่ ธูป ก้อนดับกลิ่นห้องน้ำคะ จะเกิดอาการปวดหัว รู้สึกร่างกายต้านไม่ไหว บอกไม่ถูกเลยคะ

ตอบ : เสริมภูมิต้านทานครับ ทานผักมาก ๆ ไม่นอนดึก ออกกำลังกาย และสวมหน้ากากอนามัย ครับ

อ้างอิงคำถาม : คุณ พรทิพย์

โรคภูมิแพ้ทางเดินหายใจ รักษาให้ดีขึ้นได้ อย่ากังวล!

ผู้ป่วยที่เป็นโรคภูมิแพ้ทางเดินหายใจนั้น ถึงจะรักษาไม่หายขาด แต่หากได้ทราบว่าอะไรคือสาเหตุที่ทำให้เกิดอาการ พยายามกำจัด หรือหลีกเลี่ยงเอาไว้ ก็จะดำเนินชีวิตได้ตามปกติ หากเกิดอาการขึ้นนาน ๆ ครั้ง การใช้ยาต้านฮิสตามีน หรือ ยาแก้แพ้ที่ปลอดภัย เช่น ลอราทาดีน (Loratadine) จะช่วยระงับอาการได้

แต่ถ้ามีอาการมากอยู่ หรือมีภาวะแทรกซ้อน อย่านิ่งนอนใจ ควรรีบไปพบแพทย์ แพทย์อาจใช้วิธีการรักษาอื่น ๆ เช่น การผ่าตัด หรือ การฉีดวัคซีนภูมิแพ้ เป็นต้น และอย่าลืมดูแลสุขภาพให้แข็งแรงด้วยการออกกำลังกายอยู่เป็นประจำ หลีกเลี่ยงสิ่งที่แพ้ ทานอาหารที่มีประโยชน์ อาการแพ้ต่าง ๆ ก็จะดีขึ้นได้อย่างแน่นอน!

อ้างอิง :
1. allergy.or.th 2. doctor.or.th